Ból odczuwany przez kobiety podczas porodu jest zjawiskiem fizjologicznym, do zadań personelu medycznego należy podejmowanie działań minimalizujących jego odczuwanie i dążenie do jeszcze większej humanizacji porodu.

Immersja wodna to jedna ze skutecznych, niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego i element porodu aktywnego, stosowany podczas pierwszego okresu porodu. Definiowana jest jako zanurzenie się rodzącej
w wannie z wodą, bądź korzystanie z prysznica celem łagodzenia doznań bólowych oraz usprawnienia przebiegu porodu. Immersja nie oznacza porodu do wody. Odbywa się zazwyczaj w pierwszej fazie porodu, czyli wtedy, gdy ciało dopiero otwiera się, aby umożliwić przejście dziecka przez kanał rodny.

Immersja wodna ma bardzo długą historię w opiece medycznej. Dowody na jej użycie sięgają starożytności. Immersja wodna, będąca swoistą hydroterapią, jest zachwalana przez rodzące i stanowi świetny dodatek okołoporodowy. To atrakcyjna alternatywa, pozwalająca na zmniejszenie dolegliwości związanych z rodzeniem i stresem,  oraz zwiększenie komfortu.

Od dawna próbowano różnych metod jego łagodzenia , by ulżyć kobiecie w trakcie porodu. Entonox oprócz działania przeciwbólowego, uspokaja, poprawia nastrój, łagodzi lęk przed porodem, którego obawia się każda rodząca.

Projekt skierowany jest do kobiet w trakcie porodu w Klinicznym Oddziale Ginekologiczno-Położniczym z Pododdziałem Onkologii Ginekologicznej.

Rodzące przebywające w Bloku Porodowym Klinicznego  Oddziału Ginekologiczno-Położniczego z Pododdziałem Onkologii Ginekologicznej. To odbywające poród kobiety, zarówno pierwiastki, jak i wieloródki, które będą korzystać z niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu porodowego podczas porodu aktywnego. W projekcie mogą uczestniczyć panie, które wyrażają zgodę i chęć na taki zabieg ,który może być wykonany w połączeniu z innymi metodami łagodzenia bólu porodowego.

Cel główny:

Celem głównym projektu jest zastosowanie immersji wodnej jako sposobu na łagodny poród naturalny.

Cele szczegółowe:

1. Edukacja w zakresie stosowania immersji wodnej w trakcie porodu – objaśnienie definicji, przedstawienie szeregu korzyści oraz zasad korzystania z prysznica podczas I okresu porodu.
2. Zachęcenie do stosowania immersji wodnej jako skutecznej formy niefarmakologicznego łagodzenia bólu porodowego.
3. Mobilizacja rodzącej do porodu aktywnego.
4. Pogłębienie wiedzy o zaletach aktywności fizycznej, pozycji wertykalnych
   i prawidłowych technik oddychania w połączeniu z immersją wodną.
5. Wspieranie pacjentki oraz stworzenie poczucia bezpieczeństwa, co sprzyja relaksacji i wpływa na postęp porodu.
6. Kształtowanie prozdrowotnych nawyków, dających kobiecie większą świadomość i poczucie kontroli, co wpływa na stopień satysfakcji rodzącej
   i chęć współpracy z personelem medycznym w trakcie porodu.

Podstawowe:

• Wykład na temat immersji wodnej – zdefiniowanie, przedstawienie korzyści oraz wskazań.
• Pokaz prawidłowych technik oddychania, metod relaksacji, pozycji wertykalnych i przykładowej aktywności fizycznej, możliwych do zastosowania podczas immersji wodnej.
• Instruktaż przedstawiający zasady korzystania z immersji wodnej podczas porodu.

Uzupełniające:

• • Pogadanka na temat oczekiwań rodzącej odnośnie porodu, jej preferencji, nastawienia i chęci korzystania z proponowanych metod łagodzenia bólu porodowego.
  • Analiza studium przypadku ukazującego korzystny wpływ immersji wodnej na przebieg porodu oraz zwiększenie satysfakcji i zadowolenia rodzącej.

• Plakat/plansza z opisem immersji wodnej podczas porodu – definicja, zasady korzystania oraz korzyści.
• Kserokopie z opisem projektu.

Poród aktywny to sposób rodzenia, w którym dużą rolę odgrywa stan umysłu rodzącej. Kobieta posiada naturalną i biologiczną zdolność do rodzenia, dzięki temu może samodzielnie pomagać dziecku przyjść na świat, a także wpływać na szybkość i bezpieczeństwo porodu. Jej aktywność oznacza zdolność i chęć do podejmowania decyzji i wzięcie odpowiedzialności za przebieg porodu.

Chcąc uzyskać maximum korzyści wynikających z zastosowania immersji wodnej podczas porodu, rodząca powinna  wykazać się  nie tylko bierną, ale przede wszystkim czynną postawą, z zaangażowaniem korzystając
z proponowanego udogodnienia, jakim jest prysznic. Warunkiem koniecznym do uzyskania jak najlepszych efektów immersji wodnej jest wysiłek fizyczny, podejmowany przez rodzącą. Rodzaj i tempo ćwiczeń powinny być odpowiednio dostosowane do indywidualnych potrzeb rodzącej, biorąc po uwagę stopień zaawansowania porodu, wydolność kobiety, jej budowę ciała oraz ogólną kondycję psychofizyczną.

Ćwiczenia fizyczne, jako element porodu aktywnego, sprawiają, że zwiększa się wydolność organizmu oraz poprawia samopoczucie. Kobieta, która potrafi właściwie wykorzystać zasoby energetyczne, w trakcie porodu mniej się męczy. Ćwiczenia fizyczne łagodzą skutki zmian, jakie zachodzą w czasie ciąży
w narządach wewnętrznych. Gimnastyka istotnie wzmacnia aparat ruchowy, rozluźnia mięśnie i rozwija ich elastyczność oraz daje możliwość właściwego angażowania sił podczas porodu.

Dodatkowo, połączenie ćwiczeń fizycznych pod prysznicem z odpowiednią techniką oddychania, pozwala na pełne wykorzystanie immersji jako niefarmakologicznej metody łagodzenia bólu porodowego. Skupiając swoją uwagę na prawidłowym oddychaniu, kobieta uzyskuje odprężenie
i uspokojenie swoich myśli. Może wtedy doświadczyć wewnętrznej ciszy aby skupić się na dziecku, znajdującym się w macicy oraz nawiązać z nim kontakt.

1. Wskazania i przeciwskazania do immersji wodnej

Chociaż ból porodowy nie jest objawem patologii, należy pomagać rodzącej w radzeniu sobie z nim. W zdecydowanej większości przypadków można proponować immersję wodną jako metodę łagodzenia bólu porodowego. Jest bowiem niewiele sytuacji, w których korzystanie z prysznica byłoby niewskazane. Nie istnieje żaden standard przeciwwskazań do immersji wodnej, ale do najczęściej wymienianych przeciwwskazań zaliczyć można:

• gorączkę u matki powyżej 38^oC lub podejrzenie infekcji u rodzącej,
• zapalenie błon płodowych,
• zaburzenia w tętnie płodu,
• konieczność ciągłego monitorowania tętna płodu,
• zakrzepicę w obrębie miednicy,
• zagrażającą rzucawkę,
• niewydolność nerek u matki,
• nadmierne krwawienie z dróg rodnych,
• nieprawidłowe położenie płodu,
• obecność gęstego, zielonego płynu owodniowego,
• wcześniactwo,
• ciążę wielopłodową,
• łożysko przodujące czy nisko usadowione,
• przedwcześnie odklejanie się łożyska,
• hiperstymulacja mięśnia macicy,
• obecność przeciwwskazań do porodu drogami natury,
• brak chęci pacjentki do zastosowania immersji,
• brak współpracy rodzącej z personelem medycznym (pacjentka ma bezwzględny obowiązek przestrzegania poleceń wydawanych przez personel, włączając w to natychmiastowe opuszczenie prysznica
  w przypadku zaistnienia takiej konieczności).

W pozostałych, wyżej nie wymienionych przypadkach, stosowanie immersji wodnej podczas porodu jest dozwolone. Korzystać z prysznica mogą zarówno zdrowe rodzące, jak i kobiety w ciąży powikłanej np. nadczynnością tarczycy, cukrzycą, wielowodziem, nadciśnieniem czy chorobami serca.

2. Immersja wodna – zasady

• Rodząca ma prawo i może korzystać z prysznica zawsze wtedy, gdy odczuwa taką potrzebę oraz gdy nie istnieją żadne przeciwwskazania do immersji wodnej, czy jakiekolwiek wskazanie do wzmożonej kontroli stanu matki czy dziecka.
• Przygotowanie: Kobieta powinna być dokładnie poinformowana o ogólnych zasadach immersji, w tym o: czasie kąpieli, temperaturze wody, wymaganej aktywności, celowości korzystania z prysznica oraz sytuacjach, w których natychmiast powinna zakończyć immersję. Pacjentka powinna być zaopatrzona w klapki do kąpieli, ręcznik, środki higieny osobistej oraz wodę do picia, jeśli ma taką potrzebę.
• Czas immersji: Kąpiel nie może trwać zbyt długo, ani zbyt krótko. Krótsza kąpiel spełnia wyłącznie funkcję higieniczną. Zaś terapeutyczny, stymulujący poród i rozluźniający wpływ wody na rodzącą ma miejsce dopiero po 20-30 min. Zatem za optymalny czas uznaje się 30 min (20-40 min).
• Temperatura wody musi być przyjemna i komfortowa dla rodzącej. Zazwyczaj im bardziej zaawansowany poród, tym chłodniejsza woda będzie kobiecie potrzebna. Za optymalną temperaturę przyjmuje się 36,0-37,0 ^o Najlepiej, aby nie przekraczała ciepłoty ciała kobiety. Zbyt niska temperatura może spowodować hipotermię i złe samopoczucie u matki. Zbyt wysoka- prowadzi do przegrzania organizmu rodzącej, a co za tym idzie- do hipertermii płodu. Towarzyszy temu wzrost aktywności metabolicznej
  i zużycia tlenu, co odzwierciedla się w zaburzeniach tętna płodu (techykardia) i przyczynia się do pogorszenia jego dobrostanu (ryzyko niedotlenienia).
• Rodząca podczas korzystania z immersji powinna pamiętać o technikach prawidłowego, przeponowego oddychania, najodpowiedniejszego w trakcie I okresie porodu.
• Kobieta rodząca aktywnie dzięki zastosowaniu świadomej relaksacji
  z elementami wizualizacji efektywniej wykorzystuje przerwy międzyskurczowe i uspokaja oddech. Kontrolowane, naprzemienne napinanie i rozluźnianie poszczególnych grup mięśni, a także kręcenie głową, ramionami doskonale odprężają rodzącą pod prysznicem. Jednocześnie chcąc wzmocnić efekt relaksacji, zaleca się stosowanie wizualizacji, czyli ćwiczenia wyobraźni.
• Ciepła woda ma właściwości kojące, polewanie ciała przynosi odczuwalną ulgę rodzącej. Kobieta pod prysznicem może polewać miejsca najbardziej bolesne w czasie skurczu, natomiast po skurczu polewać całe ciało, głównie nogi, pośladki, plecy, ramiona czy kark.
• Skurcze porodowe są naturalnym bodźcem powodującym aktywność rodzącej. Pod wpływem bólu instynktownie poszukuje ona takiego miejsca oraz takiego ułożenia, które przyniosłoby jej ulgę. Ważne, aby zmiana pozycji była spontaniczną reakcją na bieżącą sytuację. Podczas immersji wodnej kobieta może przybierać różne pozycje z zakresu pozycji wertykalnych. Należą do nich m.in.: stanie w rozkroku z opieraniem się
  o ścianę, stanie w rozkroku i kołysanie biodrami przytrzymując się poręczy, pozycja kuczna z przytrzymaniem się poręczy, pozycja kuczna z podparciem łokci na stołeczku, przysiad podparty itp.
• Doskonałym rozwiązaniem jest równoczesne korzystanie z prysznica oraz udogodnień dla rodzących, głównie gumowej piłki. Kobieta może siedzieć na niej w lekkim rozkroku, tak aby jej pośladki były wysunięte jak najdalej do tyłu, a stopy były pewnie oparte na podłodze. Lekkie pochylenie ciała do przodu i oparcie rąk na kolanach zapewnia poczucie równowagi. Pacjentka może również przytrzymać się poręczy. Kręcenie biodrami na piłce czy delikatne podskakiwanie zmniejszają odczuwanie bólu w czasie skurczów, pozwalają na swobodne oddychanie, ułatwiają zstępowanie główki w kanale rodnym, rozluźniają mięśnie dna miednicy oraz masują krocze, które staje się bardziej rozciągliwe i elastyczne.
• Rodząca powinna być świadoma sytuacji, w których natychmiast trzeba kończyć immersję wodną. Czyli np. kiedy kobiecie robi się duszno, kiedy jej samopoczucie ulega w jakikolwiek sposób pogorszeniu, kiedy rodząca zauważy wzmożone krwawienie z dróg rodnych, kiedy zacznie odczuwać wyraźnie bóle parte, kiedy będzie odczuwała, czasem irracjonalny lęk czy uczucie niepokoju, albo położna poinformuje o kończącym się czasie immersji.

Podstawowymi formami pracy są nauka i ćwiczenie:

• • prawidłowych technik oddychania podczas imersji wodnej
  • metod świadomej relaksacji z elementami wizualizacji,
  • kontroli samopoczucia rodzącej,
  • dopasowanie aktywności fizycznej indywidualnie do możliwości rodzącej,
  • korzystania z udogodnień przeznaczonych dla rodzących, np. gumowej piłki,
  • koncentracji i wyciszenia, zwiększając stopień samokontroli rodzącej oraz otwarcie na współpracę.

Immersja wodna:

1. Sprzyja neurohormonalnym interakcjom zachodzącym w trakcie porodu. (Kobieta wycisza się, co wpływa na zwiększenie się wydzielania endorfin. Kiedy rodząca jest zrelaksowania i częściowo uwolniona od strachu, dochodzi do wydzielania oksytocyny stymulującej efektywne skurcze macicy. Zmniejsza się wydzielanie katecholamin – noradrenaliny
   i adrenaliny, które hamują wydzielanie oksytocyny i postęp porodu).
2. W związku z lepszym utlenowaniem tkanek zmniejsza odczucie bólu przy skurczach porodowych i rozwieraniu się szyjki macicy.
3. Rozluźnia mięśnie, redukuje ich napięcie, co sprzyja relaksacji. (Relaks fizyczny daje w efekcie relaks emocjonalny, a więc łatwiejsze radzenie sobie z bólem).
4. Wpływa na szybsze rozwieranie się szyjki macicy i zstępowanie główki
   w kanale rodnym, przez co maksymalnie potencjalizuje postęp porodu
   i skraca czas trwania porodu.
5. Poprzez pozycje wertykalne i bezpośredni wpływ wody polepsza przepływ maciczno-łożyskowy. (Mięśnie, łożysko i płód są lepiej dotlenione).
6. Zmniejsza konieczność i częstość wdrażania interwencji medycznych, w tym potrzeb stosowania farmakologii.
7. Wpływa na układ sercowo-naczyniowy (ciepła woda powoduje spadek ciśnienia tętniczego na skutek rozszerzenia obwodowego łożyska naczyniowego i redystrybucji przepływu krwi).
8. Poprawia ogólny stan psychofizyczny kobiety, co umożliwia i ułatwia współpracę rodzącej z personelem medycznym w trakcie porodu.
9. Może stymulować również mózgowe fale alfa, a to przekłada się na psychiczne odprężenie i uspokojenie rodzącej.
10. Umożliwia rodzącej koncentrację na własnym ciele i odseparowanie się od bodźców zewnętrznych.
11. Podwyższa stopień satysfakcji i świadomości rodzącej, daje większe poczucie kontroli i bezpieczeństwa.
12. To jedna z najprzyjemniejszych i najprostszych metod łagodzenia bólu porodowego.
13. Wpływa na lepsze samopoczucie kobiety po porodzie, co pośrednio wpływa na skrócenie czasu hospitalizacji poporodowej.

• Realizacja Praw Pacjenta, przez co szpital zyskuje wizerunek jednostki przyjaznej dla pacjentki;
• Realizacja zapisów standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej (Dz. U z 2018 r.) – dotyczącego łagodzenia bólu porodowego;
• Promocja Szpitala poprzez umieszczenie informacji o realizacji programów;
• Wprowadzenie programu dostarcza wiedzy na temat działań dla poprawy jakości;
• Wprowadzenie możliwości przemian w opiece nad rodzącą;
• Poprawa satysfakcji pacjentek z całego procesu hospitalizacji;
• Konkurencyjność szpitala.

Realizacja powyższego programu będzie odbywać się w ramach etatu położnych zatrudnionych w Klinicznym Oddziale Ginekologiczno – Położniczym
z Pododdziałem Ginekologii Onkologicznej i dostosowania do rzeczywistego zapotrzebowania oraz uzależnione od ilości hospitalizowanych w danym dniu rodzących.